monumenta.ch > Lucanus > sectio 626 > sectio 514 > sectio 230 > sectio 157 > sectio 417 > bavPal.lat.1683.16 > bnf7900A.135 > sectio 728 > sectio 303 > sectio 658 > 25 > bnf6795.133 > 2 > bnf8040.18 > sectio 82 > 3
Lucanus, Bellum civile, II <<<     >>> IV

ubk205.26 r  hab4112.18 v-30  csg864.162  csg863.51  bnf13045.23  bnf10315.25-a6  bnf10314.27-b14  bnf8041.45-2  bnf8040.28-a31  bnf8039.19-b18  bnf7900.63 v-a10  bbb45.10v-b33  bav1685.13 r-14  bav1684.8 r-b12  bav1683.10 v-34  Liber III HIDE LINKS TO MANUSCRIPTS

1 Propulit ut classem velis cedentibus Auster
2 incumbens mediumque rates movere profundum,
3 csg864.162a omnis in Ionios spectabat navita fluctus:
4 solus ab Hesperia non flexit lumina terra
5 Magnus, dum patrios portus, dum litora numquam
6 ad visus reditura suos tectumque cacumen
7 nubibus et dubios cernit vanescere montis.
8 inde soporifero cesserunt languida somno
9 bbb45.11r membra ducis; diri tum plena horroris imago
10 bav1683.11 r visa caput maestum per hiantis Iulia terras
11 tollere et accenso furialis stare sepulchro.
12 hab4112.19 r 'sedibus Elysiis campoque expulsa piorum
13 ad Stygias' inquit 'tenebras manesque nocentis
14 post bellum civile trahor. vidi ipsa tenentis
15 Eumenidas quaterent quas vestris lampadas armis;
16 praeparat innumeras puppes Acherontis adusti
17 bnf10314.28 portitor; in multas laxantur Tartara poenas;
18 vix operi cunctae dextra properante sorores
19 sufficiunt, lassant rumpentis stamina Parcas.csg863.52
20 coniuge me laetos duxisti, Magne, triumphos:
21 fortuna est mutata toris, semperque potentis
22 detrahere in cladem fato damnata maritos
23 innupsit tepido paelex Cornelia busto.
24 haereat illa tuis per bella per aequora signis,
25 bnf8039.20 dum non securos liceat mihi rumpere somnos
26 et nullum vestro uacuum sit tempus amori
27 sed teneat Caesarque dies et Iulia noctes.
28 me non Lethaeae, coniunx, oblivia ripae
29 inmemorem fecere tui, regesque silentum
30 permisere sequi. veniam te bella gerente
31 ubk205.26 v in medias acies. numquam tibi, Magne, per umbras
32 perque meos manes genero non esse licebit;
33 bnf8040.29 abscidis frustra ferro tua pignora: bellum
34 te faciet civile meum. ' sic fata refugit
35 umbra per amplexus trepidi dilapsa mariti.
36 ille, dei quamvis cladem manesque minentur,
37 csg864.163 bav1684.8 v maior in arma ruit certa cum mente malorum,
38 bnf8041.46 bav1685.13 v et 'quid' ait 'vani terremur imagine visus?
39 aut nihil est sensus animis a morte relictum
40 aut mors ipsa nihil. ' Titan iam pronus in undas
41 ibat et igniferi tantum demerserat orbis
42 quantum desse solet lunae, seu plena futura est
43 seu iam plena fuit: tunc obtulit hospita tellus
44 puppibus accessus faciles; legere rudentes
45 et posito remis petierunt litora malo.
46 Caesar, ut emissas venti rapuere carinas,
47 absconditque fretum classes, et litore solus
48 dux stetit Hesperio, non illum gloria pulsicsg863.53
49 laetificat Magni: queritur quod tuta per aequor
50 terga ferant hostes. neque enim iam sufficit ulla
51 praecipiti fortuna viro, nec vincere tanti,
52 hab4112.19 v bav1683.11 v ut bellum differret, erat. tum pectore curas
53 expulit armorum pacique intentus agebat
54 quoque modo vanos populi conciret amores,
55 gnarus et irarum causas et summa favoris
56 annona momenta trahi. namque adserit urbes
57 sola fames, emiturque metus, cum segne potentes
58 vulgus alunt: nescit plebes ieiuna timere.
59 Curio Sicanias transcendere iussus in urbes,
60 qua mare tellurem subitis aut obruit undis
61 ubk205.27 r aut scidit, et medias fecit sibi litora terras:
62 vis illic ingens pelagi, semperque laborant
63 aequora ne rupti repetant confinia montes.
64 bnf10315.26 bellaque Sardoas etiam sparguntur in oras.
65 utraque frugiferis est insula nobilis arvis,
66 nec prius Hesperiam longinquis messibus ullae
67 nec Romana magis conplerunt horrea terrae.
68 ubere vix glaebae superat, cessantibus Austris
69 cum medium nubes Borea cogente sub axem
70 effusis magnum Libye tulit imbribus annum.
71 csg864.164 haec ubi sunt provisa duci, tunc agmina victor
72 non armata trahens sed pacis habentia vultum
73 tecta petit patriae. pro, si remeasset in urbem
74 Gallorum tantum populis Arctoque subacta,
75 bnf10314.29 quam seriem rerum longa praemittere pompa,
76 bnf8041.47 quas potuit belli facies! ut vincula Rheno
77 Oceanoque daret, celsos ut Gallia curruscsg863.54
78 nobilis et flavis sequeretur mixta Britannis.
79 perdidit o qualem vincendo plura triumphum!
80 non illum laetis vadentem coetibus urbes
81 sed tacitae videre metu, nec constitit usquam
82 obvia turba duci. gaudet tamen esse timori
83 tam magno populis et se non mallet amari.
84 iamque et praecipitis superaverat Anxuris arces,
85 bnf13045.24 et qua Pomptinas via dividit uda paludes,
86 qua sublime nemus, Scythicae qua regna Dianae,
87 quaque iter est Latiis ad summam fascibus Albam;
88 bnf7900.64 r excelsa de rupe procul iam conspicit urbem
89 bbb45.11v bav1685.14 r Arctoi toto non visam tempore belli
90 miratusque suae sic fatur moenia Romae:
91 ubk205.27 v 'tene, deum sedes, non ullo Marte coacti
92 hab4112.20 r deseruere viri? pro qua pugnabitur urbe?
93 bnf8040.31 di melius, quod non Latias Eous in oras
94 bav1683.12 r nunc furor incubuit nec iuncto Sarmata velox
95 Pannonio Dacisque Getes admixtus: habenti
96 tam pavidum tibi, Roma, ducem fortuna pepercit,
97 quod bellum civile fuit. ' sic fatur et urbem
98 attonitam terrore subit. namque ignibus atris
99 creditur, ut captae, rapturus moenia Romae
100 sparsurusque deos. fuit haec mensura timoris:
101 velle putant quodcumque potest. non omina festa,
102 non fictas laeto voces simulare tumultu,
103 vix odisse vacat. Phoebea Palatia conplet
104 turba patrum nullo cogendi iure senatus
105 csg864.165 e latebris educta suis; non consule sacrae
106 fulserunt sedes, non, proxima lege potestas,csg863.55
107 bnf8039.21 praetor adest, vacuaeque loco cessere curules.
108 omnia Caesar erat: privatae curia vocis
109 testis adest. sedere patres censere parati,
110 si regnum, si templa sibi iugulumque senatus
111 exiliumque petat. melius, quod plura iubere
112 erubuit quam Roma pati. tamen exit in iram,
113 viribus an possint obsistere iura, per unum
114 bnf8041.48 Libertas experta virum; pugnaxque Metellus,
115 bav1685.14 v ut videt ingenti Saturnia templa revelli
116 mole, rapit gressus et Caesaris agmina rumpens
117 ante fores nondum reseratae constitit aedis
118 (usque adeo solus ferrum mortemque timere
119 auri nescit amor, pereunt discrimine nullo
120 amissae leges sed, pars vilissima rerum,
121 certamen movistis, opes), prohibensque rapina
122 ubk205.28 r victorem clara testatur voce tribunus.
123 'non nisi per nostrum vobis percussa patebunt
124 templa latus, nullasque feres nisi sanguine sacro
125 sparsas, raptor, opes. certe violata potestas
126 invenit ista deos; Crassumque in bella secutae
127 saeva tribuniciae voverunt proelia dirae.
128 detege iam ferrum; neque enim tibi turba verenda est
129 spectatrix scelerum: deserta stamus in urbe.
130 non feret e nostro sceleratus praemia miles:
131 bav1684.9 r sunt quos prosternas populi, quae moenia dones.
132 hab4112.20 v bnf10315.28 pacis ad exutae spolium non cogit egestas:
133 bnf10314.30 bellum, Caesar, habes. ' his magnam victor in iram
134 vocibus accensus 'vanam spem mortis honestae
135 concipis: haud' inquit 'iugulo se polluet istocsg863.56
136 bav1683.12 v nostra, Metelle, manus; dignum te Caesaris ira
137 nullus honor faciet. te vindice tuta relicta est
138 libertas? non usque adeo permiscuit imis
139 csg864.166 longus summa dies ut non, si voce Metelli
140 bav1685.15 r servantur leges, malint a Caesare tolli. '
141 dixerat, et nondum foribus cedente tribuno
142 acrior ira subit: saevos circumspicit enses
143 oblitus simulare togam; cum Cotta Metellum
144 conpulit audaci nimium desistere coepto.
145 'libertas' inquit 'populi quem regna coercent
146 libertate perit; cuius servaveris umbram,
147 si quidquid iubeare velis. tot rebus iniquis
148 paruimus victi; venia est haec sola pudoris
149 degenerisque metus, nullam potuisse negari.
150 ocius avertat diri mala semina belli.
151 damna movent populos siquos sua iura tuentur:
152 ubk205.28 v bnf8041.49 non sibi sed domino gravis est quae servit egestas.'
153 bnf8040.32 protinus abducto patuerunt templa Metello.
154 tunc rupes Tarpeia sonat magnoque reclusas
155 testatur stridore fores; tum conditus imo
156 eruitur templo multis non tactus ab annis
157 Romani census populi, quem Punica bella,
158 quem dederat Perses, quem victi praeda Philippi,
159 quod tibi, Roma, fuga Pyrrhus trepidante reliquit,
160 quo te Fabricius regi non vendidit auro,
161 quidquid parcorum mores servastis auorum,
162 quod dites Asiae populi misere tributum
163 victorique dedit Minoia Creta Metello,
164 quod Cato longinqua vexit super aequora Cypro.csg863.57
165 bav1685.15 v tunc Orientis opes captorumque ultima regum
166 quae Pompeianis praelata est gaza triumphis
167 egeritur; tristi spoliantur templa rapina,
168 pauperiorque fuit tum primum Caesare Roma.
169 bnf13045.27 bbb45.12r interea totum Magni fortuna per orbem
170 secum casuras in proelia moverat urbes.
171 proxima vicino vires dat Graecia bello.
172 hab4112.21 r Phocaicas Amphissa manus scopulosaque Cirrha
173 csg864.167 Parnasosque iugo misit desertus utroque.
174 Boeoti coiere duces, quos inpiger ambit
175 fatidica Cephisos aqua Cadmeaque Dirce,
176 Pisaeaeque manus populisque per aequora mittens
177 Sicaniis Alpheos aquas. tum Maenala liquit
178 bav1683.13 r Arcas et Herculeam miles Trachinius Oeten.
179 Thesproti Dryopesque ruunt, quercusque silentis
180 Chaonio veteres liquerunt vertice Selloe.
181 exhausit totas quamvis dilectus Athenas,
182 exiguae Phoebea tenent navalia puppes
183 tresque petunt veram credi Salamina carinae.
184 iam dilecta Iovi centenis venit in arma
185 ubk205.29 r Creta vetus populis Cnososque agitare pharetras
186 bnf7900.64 v docta nec Eois peior Gortyna sagittis;
187 tunc qui Dardaniam tenet Oricon et vagus altis
188 bav1685.16 r dispersus silvis Athaman et nomine prisco
189 bnf8039.22 Encheliae versi testantes funera Cadmi,
190 bnf8041.50 Colchis et Hadriaca spumans Apsyrtos in unda;
191 Penei qui rura colunt, quorumque labore
192 Thessalus Haemoniam vomer proscindit Iolcon.
193 inde lacessitum primo mare, cum rudis Argocsg863.58
194 bnf10314.31 miscuit ignotas temerato litore gentes
195 primaque cum ventis pelagique furentibus undis
196 conposuit mortale genus, fatisque per illam
197 accessit mors una ratem. tum linquitur Haemus
198 Thracius et populum Pholoe mentita biformem.
199 deseritur Strymon tepido committere Nilo
200 Bistonias consuetus aves et barbara Cone,
201 Sarmaticas ubi perdit aquas sparsamque profundo
202 bnf10315.29 multifidi Peucen unum caput adluit Histri,
203 Mysiaque et gelido tellus perfusa Caico
204 Idalis et nimium glaebis exilis Arisbe,
205 quique colunt Pitanen, et quae tua munera, Pallas,
206 lugent damnatae Phoebo victore Celaenae,
207 csg864.168 qua celer et rectis descendens Marsya ripis
208 errantem Maeandron adit mixtusque refertur,
209 passaque ab auriferis tellus exire metallis
210 Pactolon, qua culta secat non vilior Hermus.
211 Iliacae quoque signa manus perituraque castra
212 hab4112.21 v ominibus petiere suis, nec fabula Troiae
213 bnf8040.33 continuit Phrygiique ferens se Caesar Iuli.
214 accedunt Syriae populi; desertus Orontes
215 ubk205.29 v et felix, sic fama, Ninos, ventosa Damascos
216 Gazaque et arbusto palmarum dives Idume
217 et Tyros in stabilis pretiosaque murice Sidon.
218 has ad bella rates non flexo limite ponti
219 certior haud ullis duxit Cynosura carinis.
220 bav1683.13 v (Phoenices primi, famae si creditur, ausi
221 mansuram rudibus vocem signare figuris:
222 nondum flumineas Memphis contexere bibloscsg863.59
223 noverat, et saxis tantum volucresque feraeque
224 sculptaque servabant magicas animalia linguas.)
225 deseritur Taurique nemus Perseaque Tarsos
226 Coryciumque patens exesis rupibus antrum;
227 Mallos et extremae resonant navalibus Aegae,
228 bnf8041.51 itque Cilix iusta iam non pirata carina.
229 bav1684.9 v movit et Eoos bellorum fama recessus,
230 qua colitur Ganges, toto qui solus in orbe
231 ostia nascenti contraria solvere Phoebo
232 audet et adversum fluctus inpellit in Eurum,
233 hic ubi Pellaeus post Tethyos aequora ductor
234 constitit et magno vinci se fassus ab orbe est;
235 quaque ferens rapidum diviso gurgite fontem
236 vastis Indus aquis mixtum non sentit Hydaspen;
237 quique bibunt tenera dulcis ab harundine sucos,
238 bav1685.16 v et qui tinguentes croceo medicamine crinem
239 fluxa coloratis astringunt carbasa gemmis,
240 quique suas struxere pyras vivique calentis
241 csg864.169 conscendere rogos. pro, quanta est gloria genti
242 iniecisse manum fatis vitaque repletos
243 quod superest donasse deis! venere feroces
244 Cappadoces, duri populus non cultor Amani,
245 ubk205.30 r Armeniusque tenens volventem saxa Niphaten.
246 aethera tangentis silvas liquere Choatrae.
247 ignotum vobis, Arabes, venistis in orbem
248 umbras mirati nemorum non ire sinistras.
249 bbb45.12v tum furor extremos movit Romanus Orestas
250 Carmanosque duces, quorum iam flexus in Austrum
251 aether non totam mergi tamen aspicit Arcton
252 hab4112.22 r lucet et exigua velox ibi nocte Bootes,csg863.60
253 bnf10314.32 Aethiopumque solum, quod non premeretur ab ulla
254 bnf13045.28 signiferi regione poli, nisi poplite lapso
255 ultima curvati procederet ungula Tauri,
256 quaque caput rapido tollit cum Tigride magnus
257 Euphrates, quos non diversis fontibus edit
258 Persis, et incertum, tellus si misceat amnes,
259 quod potius sit nomen aquis. sed sparsus in agros
260 fertilis Euphrates Phariae vice fungitur undae;
261 at Tigrim subito tellus absorbet hiatu
262 bav1683.14 r occultosque tegit cursus rursusque renatum
263 fonte novo flumen pelagi non abnegat undis.
264 inter Caesareas acies diversaque signa
265 pugnaces dubium Parthi tenuere favorem
266 bnf8041.52 contenti fecisse duos. tinxere sagittas
267 errantes Scythiae populi, quos gurgite Bactros
268 includit gelido vastisque Hyrcania silvis;
269 hinc Lacedaemonii, moto gens aspera freno,
270 bnf10315.30 Heniochi saevisque adfinis Sarmata Moschis;
271 bnf8039.23 Colchorum qua rura secat ditissima Phasis,
272 qua Croeso fatalis Halys, qua vertice lapsus
273 bnf8040.34 Riphaeo Tanais diversi nomina mundi
274 inposuit ripis Asiaeque et terminus idem
275 ubk205.30 v csg864.170 Europae, mediae dirimens confinia terrae,
276 nunc hunc nunc illum, qua flectitur, ampliat orbem;
277 quaque, fretum torrens, Maeotidos egerit undas
278 Pontus, et Herculeis aufertur gloria metis,
279 Oceanumque negant solas admittere Gadis;
280 hinc Essedoniae gentes auroque ligatas
281 substringens Arimaspe comas; hinc fortis Arius
282 bnf7900.65 r longaque Sarmatici solvens ieiunia bellicsg863.61
283 Massagetes, quo fugit, equo volucresque Geloni.
284 non, cum Memnoniis deducens agmina regnis
285 Cyrus et effusis numerato milite telis
286 descendit Perses, fraternique ultor amoris
287 aequora cum tantis percussit classibus, unum
288 bav1685.17 r tot reges habuere ducem, coiere nec umquam
289 tam variae cultu gentes, tam dissona vulgi
290 ora. tot inmensae comites missura ruinae
291 excivit populos et dignas funere Magni
292 hab4112.22 v exequias Fortuna dedit. non corniger Hammon
293 mittere Marmaricas cessavit in arma catervas,
294 quidquid ab occiduis Libye patet arida Mauris
295 usque Paraetonias Eoa ad litora Syrtis.
296 acciperet felix ne non semel omnia Caesar,
297 vincendum pariter Pharsalia praestitit orbem.
298 ille ubi deseruit trepidantis moenia Romae
299 agmine nubiferam rapto super evolat Alpem;
300 cumque alii famae populi terrore paverent
301 Phocais in dubiis ausa est servare iuventus
302 non Graia levitate fidem signataque iura,
303 et causas, non fata, sequi. tamen ante furorem
304 bnf8041.53 bav1683.14 v indomitum duramque viri deflectere mentem
305 ubk205.31 r pacifico sermone parant hostemque propinquum
306 orant Cecropiae praelata fronde Minervae.
307 'semper in externis populo communia vestro
308 csg864.171 Massiliam bellis testatur fata tulisse
309 conprensa est Latiis quaecumque annalibus aetas.
310 et nunc, ignoto siquos petis orbe triumphos,
311 bnf10314.33 accipe devotas externa in proelia dextras.
312 at, si funestas acies, si dira paratiscsg863.62
313 proelia discordes, lacrimas civilibus armis
314 secretumque damus. tractentur vulnera nulla
315 sacra manu. si caelicolis furor arma dedisset
316 aut si terrigenae temptarent astra gigantes,
317 non tamen auderet pietas humana vel armis
318 vel votis prodesse Iovi, sortisque deorum
319 ignarum mortale genus per fulmina tantum
320 sciret adhuc caelo solum regnare Tonantem.
321 adde quod innumerae concurrunt undique gentes,
322 nec sic horret iners scelerum contagia mundus
323 ut gladiis egeant civilia bella coactis.
324 sit mens ista quidem cunctis, ut vestra recusent
325 fata, nec haec alius committat proelia miles.
326 cui non conspecto languebit dextra parente
327 telaque diversi prohibebunt spargere fratres?
328 bbb45.13r finis adest elerum, si non committitis ullis
329 bav1684.10 r arma quibus fas est. nobis haec summa precandi:
330 terribilis aquilas infestaque signa relinquas
331 urbe procul nostrisque velis te credere muris
332 hab4112.23 r excludique sinas admisso Caesare bellum.
333 bnf8040.35 sit locus exceptus sceleri, Magnoque tibique
334 tutus, ut, invictae fatum si consulat urbi,
335 ubk205.31 v foedera si placeant, sit quo veniatis inermes.
336 vel, cum tanta vocent discrimina Martis Hiberi,
337 quid rapidum deflectis iter? non pondera rerum
338 bnf13045.30 bnf10315.31 bav1685.17 v nec momenta sumus, numquam felicibus armis
339 usa manus, patriae primis a sedibus exul,
340 et post translatas exustae Phocidos arces
341 moenibus exiguis alieno in litore tuti,
342 csg864.172 bnf8041.54 inlustrat quos sola fides. si claudere muroscsg863.63
343 obsidione paras et vi perfringere portas,
344 excepisse faces tectis et tela parati,
345 undarum raptos aversis fontibus haustus
346 bav1683.15 r quaerere et effossam sitientes lambere terram
347 et, desit si larga Ceres, tunc horrida cerni
348 foedaque contingi maculato attingere morsu.
349 nec pavet hic populus pro libertate subire
350 obsessum Poeno gessit quae Marte Saguntum.
351 pectoribus rapti matrum frustraque trahentes
352 ubera sicca fame medios mittentur in ignis
353 bnf8039.24 uxor et a caro poscet sibi fata marito,
354 vulnera miscebunt fratres bellumque coacti
355 hoc potius civile gerent. ' sic Graia iuventus
356 finierat, cum turbato iam prodita vultu
357 ira ducis tandem testata est voce dolorem.
358 'vana movet Graios nostri fiducia cursus.
359 quamvis Hesperium mundi properemus ad axem
360 Massiliam delere vacat. gaudete, cohortes:
361 obvia praebentur fatorum munere bella.
362 ventus ut amittit vires, nisi robore densae
363 occurrunt silvae, spatio diffusus inani,
364 utque perit magnus nullis obstantibus ignis,
365 ubk205.32 r sic hostes mihi desse nocet, damnumque putamus
366 armorum, nisi qui vinci potuere rebellant.
367 sed, si solus eam dimissis degener armis,
368 tunc mihi tecta patent. iam non excludere tantum,
369 bnf10314.34 inclusisse volunt. at enim contagia belli
370 dira fugant. dabitis poenas pro pace petita,
371 hab4112.23 v et nihil esse meo discetis tutius aevo
372 quam duce me bellum. ' sic postquam fatus, ad urbemcsg863.64
373 haud trepidam convertit iter; cum moenia clausa
374 conspicit et densa iuvenum vallata corona.
375 haut procul a muris tumulus surgentis in altum
376 csg864.173 telluris parvum diffuso vertice campum
377 explicat: haec patiens longo munimine cingi
378 bnf7900.65 v visa duci rupes tutisque aptissima castris.
379 proxima pars urbis celsam consurgit in arcem
380 bnf8041.55 par tumulo, mediisque sedent convallibus arva.
381 tunc res inmenso placuit statura labore,
382 aggere diversos vasto committere colles.
383 sed prius, ut totam, qua terra cingitur, urbem
384 clauderet, a summis perduxit ad aequora castris
385 longum Caesar opus, fontesque et pabula campi
386 amplexus fossa densas tollentia pinnas
387 caespitibus crudaque extruxit bracchia terra.
388 bav1685.18 r bav1683.15 v iam satis hoc Graiae memorandum contigit urbi
389 aeternumque decus, quod non inpulsa nec ipso
390 strata metu tenuit flagrantis in omnia belli
391 praecipitem cursum, raptisque a Caesare cunctis
392 vincitur una mora. quantum est quod fata tenentur
393 bnf8040.36 quodque virum toti properans inponere mundo
394 hos perdit Fortuna dies! tunc omnia late
395 ubk205.32 v procumbunt nemora et spoliantur robore silvae,
396 ut, cum terra levis mediam virgultaque molem
397 suspendant, structa laterum conpage ligatam
398 artet humum, pressus ne cedat turribus agger.
399 lucus erat longo numquam violatus ab aevo
400 obscurum cingens conexis aera ramis
401 et gelidas alte summotis solibus umbras.
402 hunc non ruricolae Panes nemorumque potentescsg863.65
403 Silvani Nymphaeque tenent, sed barbara ritu
404 sacra deum; structae diris altaribus arae
405 omnisque humanis lustrata cruoribus arbor.
406 bnf10315.32 siqua fidem meruit superos mirata vetustas,
407 illis et volucres metuunt insistere ramis
408 et lustris recubare ferae; nec ventus in illas
409 bbb45.13v incubuit silvas excussaque nubibus atris
410 fulgura: non ulli frondem praebentibus aurae
411 csg864.174 arboribus suus horror inest. tum plurima nigris
412 hab4112.24 r fontibus unda cadit, simulacraque maesta deorum
413 arte carent caesisque extant informia truncis.
414 ipse situs putrique facit iam robore pallor
415 attonitos; non vulgatis sacrata figuris
416 numina sic metuunt: tantum terroribus addit,
417 quos timeant, non nosse, deos. iam fama ferebat
418 bnf8041.56 saepe cavas motu terrae mugire cavernas,
419 et procumbentis iterum consurgere taxos,
420 et non ardentis fulgere incendia silvae,
421 roboraque amplexos circum fluxisse dracones.
422 bnf13045.31 non illum cultu populi propiore frequentant
423 sed cessere deis. medio cum Phoebus in axe est
424 aut caelum nox atra tenet, pavet ipse sacerdos
425 ubk205.33 r accessus dominumque timet deprendere luci.
426 hanc iubet inmisso silvam procumbere ferro;
427 nam vicina operi belloque intacta priore
428 bnf10314.35 inter nudatos stabat densissima montis.
429 sed fortes tremuere manus, motique verenda
430 bav1683.16 r maiestate loci, si robora sacra ferirent,
431 in sua credebant redituras membra securis.csg863.66
432 inplicitas magno Caesar torpore cohortes
433 ut vidit, primus raptam librare bipennem
434 ausus et aeriam ferro proscindere quercum
435 bnf8039.25 effatur merso violata in robora ferro
436 'iam nequis vestrum dubitet subvertere silvam
437 bav1685.18 v credite me fecisse nefas'. tum paruit omnis
438 imperiis non sublato secura pavore
439 turba, sed expensa superorum et Caesaris ira.
440 procumbunt orni, nodosa inpellitur ilex,
441 silvaque Dodones et fluctibus aptior alnus
442 et non plebeios luctus testata cupressus
443 bav1684.10 v tum primum posuere comas et fronde carentes
444 admisere diem, propulsaque robore denso
445 csg864.175 sustinuit se silva cadens. gemuere videntes
446 Gallorum populi, muris sed clausa iuventus
447 exultat; quis enim laesos inpune putaret
448 esse deos? servat multos fortuna nocentis
449 et tantum miseris irasci numina possunt.
450 utque satis caesi nemoris, quaesita per agros
451 plaustra ferunt, curvoque soli cessantis aratro
452 hab4112.24 v agricolae raptis annum flevere iuvencis.
453 dux tamen inpatiens haesuri ad moenia Martis
454 bnf8040.38 versus ad Hispanas acies extremaque mundi
455 ubk205.33 v iussit bella geri. stellatis axibus agger
456 bnf8041.57 erigitur geminasque aequantis moenia turris
457 accipit; hae nullo fixerunt robore terram
458 sed per iter longum causa repsere latenti.
459 cum tantum nutaret onus, telluris inanis
460 concussisse sinus quaerentem erumpere ventum
461 credidit et muros mirata est stare iuventus.csg863.67
462 illinc tela cadunt excelsas urbis in arces.
463 sed maior Graio Romana in corpora ferro
464 vis inerat. neque enim solis excussa lacertis
465 lancea, sed tenso ballistae turbine rapta,
466 haut unum contenta latus transire quiescit,
467 sed pandens perque arma viam perque ossa relicta
468 morte fugit: superest telo post vulnera cursus.
469 at saxum quotiens ingenti verberis actu
470 excutitur, qualis rupes quam vertice montis
471 abscidit inpulsu ventorum adiuta vetustas,
472 bav1683.16 v frangit cuncta ruens, nec tantum corpora pressa
473 exanimat, totos cum sanguine dissipat artus.
474 bnf10315.33 bnf7900.66 r ut tamen hostiles densa testudine muros
475 tecta subit virtus, armisque innexa priores
476 arma ferunt, galeamque extensus protegit umbo,
477 quae prius ex longo nocuerunt missa recessu
478 iam post terga cadunt. nec Grais flectere iactum
479 csg864.176 aut facilis labor est longinqua ad tela parati
480 tormenti mutare modum; sed pondere solo
481 contenti nudis evolvunt saxa lacertis.
482 dum fuit armorum series, ut grandine tecta
483 innocua percussa sonant, sic omnia tela
484 respuit; at postquam virtus incerta virorum
485 perpetuam rupit defesso milite cratem
486 singula continuis cesserunt ictibus arma.
487 bnf10314.36 bav1685.19 r tunc adoperta levi procedit vinea terra,
488 sub cuius pluteis et tecta fronte latentes
489 bbb45.14r moliri nunc iam parant et vertere ferro
490 moenia; nunc aries suspenso fortior ictu
491 incussus densi conpagem solvere muricsg863.68
492 hab4112.25 r temptat et inpositis unum subducere saxis.
493 bnf8041.58 sed super et flammis et magnae fragmine molis
494 et sudibus crebris et adusti roboris ictu
495 percussae cedunt crates, frustraque labore
496 exhausto fessus repetit tentoria miles.
497 summa fuit Grais, starent ut moenia, voti:
498 ultro acies inferre parant, armisque coruscas
499 nocturni texere faces, audaxque iuventus
500 erupit. non hasta viris, non letifer arcus,
501 telum flamma fuit, rapiensque incendia ventus
502 per Romana tulit celeri munimina cursu.
503 nec, quamvis viridi luctetur robore, lentas
504 ignis agit vires, taeda sed raptus ab omni
505 consequitur nigri spatiosa volumina fumi,
506 bnf13045.32 nec solum silvas sed saxa ingentia solvit,
507 et crudae putri fluxerunt pulvere cautes.
508 procubuit maiorque iacens apparuit agger.
509 spes victis telluris abit, placuitque profundo
510 fortunam temptare maris. non robore picto
511 ornatas decuit fulgens tutela carinas,
512 sed rudis et qualis procumbit montibus arbor
513 csg864.177 conseritur, stabilis navalibus area bellis.
514 bnf8040.39 bav1683.17 r et iam turrigeram Bruti comitata carinam
515 venerat in fluctus Rhodani cum gurgite classis
516 Stoechados arva tenens. nec non et Graia iuventus
517 bnf8039.26 omne suum fatis voluit committere robur
518 grandaevosque senes mixtis armavit ephebis.
519 accepit non sola viros, quae stabat in undis,
520 classis: et emeritas repetunt navalibus alnos.
521 ut matutinos spargens super aequora Phoebuscsg863.69
522 fregit aquis radios et liber nubibus aether
523 et posito Borea pacemque tenentibus Austris
524 servatum bello iacuit mare, movit ab omni
525 quisque suam statione ratem, paribusque lacertis
526 Caesaris hinc puppes, hinc Graio remige classis
527 tollitur: inpulsae tonsis tremuere carinae
528 crebraque sublimes convellunt verbera puppes.
529 cornua Romanae classis validaeque triremes
530 bnf8041.59 quasque quater surgens extructi remigis ordo
531 commovet et plures quae mergunt aequore pinus
532 hab4112.25 v multiplices cinxere rates. hoc robur aperto
533 oppositum pelago: lunata classe recedunt
534 ordine contentae gemino crevisse Liburnae.
535 celsior at cunctis Bruti praetoria puppis
536 verberibus senis agitur molemque profundo
537 bav1685.19 v invehit et summis longe petit aequora remis.
538 ut tantum medii fuerat maris, utraque classis
539 quod semel excussis posset transcurrere tonsis,
540 innumerae vasto miscentur in aethere voces,
541 remorumque sonus premitur clamore, nec ullae
542 bnf10315.34 audiri potuere tubae. tum caerula verrunt
543 atque in transtra cadunt et remis pectora pulsant.
544 ut primum rostris crepuerunt obvia rostra,
545 ubk205.34 r in puppem rediere rates, emissaque tela
546 aera texerunt uacuumque cadentia pontum.
547 csg864.178 bnf10314.37 et iam diductis extendunt cornua proris
548 diversaeque rates laxata classe receptae.
549 ut, quotiens aestus Zephyris Eurisque repugnat,
550 huc abeunt fluctus, illo mare, sic, ubi puppes
551 sulcato varios duxerunt gurgite tractus,csg863.70
552 quod tulit illa ratis remis, haec rettulit aequor.
553 sed Grais habiles pugnamque lacessere pinus
554 et temptare fugam nec longo frangere gyro
555 cursum nec tarde flectenti cedere clavo;
556 bav1683.17 v at Romana ratis stabilem praebere carinam
557 certior et terrae similem bellantibus usum.
558 tunc in signifera residenti puppe magistro
559 bav1684.20 r Brutus ait 'paterisne acies errare profundo
560 artibus et certas pelagi? iam consere bellum,
561 Phocaicis medias rostris oppone carinas.'
562 paruit, obliquas et praebuit hostibus alnos.
563 tum quaecumque ratis temptavit robora Bruti
564 ictu victa suo percussae capta cohaesit;
565 ast alias manicaeque ligant teretesque catenae,
566 seque tenent remis: tecto stetit aequore bellum.
567 iam non excussis torquentur tela lacertis
568 nec longinqua cadunt iaculato vulnera ferro,
569 bnf8041.60 bbb45.14v miscenturque manus. navali plurima bello
570 bnf7900.66 v ensis agit. stat quisque suae de robore puppis
571 pronus in adversos ictus, nullique perempti
572 hab4112.26 r in ratibus cecidere suis. cruor altus in unda
573 spumat, et obducti concreto sanguine fluctus.
574 bnf8040.40 et, quas inmissi traxerunt vincula ferri,
575 ubk205.34 v has prohibent iungi conferta cadavera puppes.
576 semianimes alii vastum subiere profundum
577 hauseruntque suo permixtum sanguine pontum;
578 hi luctantem animam lenta cum morte trahentes
579 fractarum subita ratium periere ruina.
580 inrita tela suas peragunt in gurgite caedes,
581 csg864.179 et quodcumque cadit frustrato pondere ferrumcsg863.71
582 exceptum mediis invenit vulnus in undis.
583 Phocaicis Romana ratis vallata carinis
584 robore diducto dextrum laevumque tuetur
585 aequo Marte latus; cuius dum pugnat ab alta
586 puppe Catus Graiumque audax aplustre retentat,
587 bav1685.20 r terga simul pariter missis et pectora telis
588 transigitur: medio concurrit corpore ferrum,
589 bnf13045.33 et stetit incertus, flueret quo vulnere, sanguis,
590 donec utrasque simul largus cruor expulit hastas
591 divisitque animam sparsitque in vulnera letum.
592 derigit huc puppem miseri quoque dextra Telonis,
593 qua nullam melius pelago turbante carinae
594 audivere manum, nec lux est notior ulli
595 crastina, seu Phoebum videat seu cornua lunae,
596 semper venturis conponere carbasa ventis.
597 hic Latiae rostro conpagem ruperat alni,
598 bav1683.18 r pila sed in medium venere trementia pectus
599 bnf8039.27 avertitque ratem morientis dextra magistri.
600 dum cupit in sociam Gyareus erepere puppem,
601 excipit inmissum suspensa per ilia ferrum
602 adfixusque rati telo retinente pependit.
603 stant gemini fratres, fecundae gloria matris,
604 quos eadem variis genuerunt viscera fatis:
605 ubk205.35 r discrevit mors saeva viros, unumque relictum
606 agnorunt miseri sublato errore parentes,
607 bnf10314.38 aeternis causam lacrimis; tenet ille dolorem
608 bnf8041.61 semper et amissum fratrem lugentibus offert.
609 quorum alter mixtis obliquo pectine remis
610 bnf10315.35 ausus Romanae Graia de puppe carinae
611 iniectare manum; sed eam gravis insuper ictus
612 hab4112.26 v amputat; illa tamen nisu, quo prenderat, haesit
613 deriguitque tenens strictis inmortua nervis.csg863.72
614 crevit in adversis virtus: plus nobilis irae
615 csg864.180 truncus habet fortique instaurat proelia laeva
616 rapturusque suam procumbit in aequora dextram.
617 haec quoque cum toto manus est abscisa lacerto.
618 iam clipeo telisque carens, non conditus ima
619 puppe sed expositus fraternaque pectore nudo
620 arma tegens, crebra confixus cuspide perstat
621 telaque multorum leto casura suorum
622 emerita iam morte tenet. tum vulnere multo
623 effugientem animam lassos collegit in artus
624 membraque contendit toto, quicumque manebat,
625 sanguine et hostilem defectis robore nervis
626 insiluit solo nociturus pondere puppem.
627 strage virum cumulata ratis multoque cruore
628 plena per obliquum crebros latus accipit ictus
629 et, postquam ruptis pelagus conpagibus hausit,
630 ad summos repleta foros descendit in undas
631 vicinum involvens contorto vertice pontum.
632 aequora discedunt mersa diducta carina
633 inque locum puppis cecidit mare. multaque ponto
634 bnf8040.41 praebuit ille dies varii miracula fati.
635 ferrea dum puppi rapidos manus inserit uncos
636 ubk205.35 v adfixit Lycidan. mersus foret ille profundo,
637 bav1685.20 v sed prohibent socii suspensaque crura retentant.
638 scinditur avolsus, nec, sicut vulnere, sanguis
639 emicuit lentus: ruptis cadit undique venis,
640 bav1683.18 v discursusque animae diversa in membra meantis
641 interceptus aquis. nullius vita perempti
642 est tanta dimissa via. pars ultima trunci
643 tradidit in letum vacuos vitalibus artus;csg863.73
644 at tumidus qua pulmo iacet, qua viscera fervent,
645 haeserunt ibi fata diu, luctataque multum
646 hac cum parte viri vix omnia membra tulerunt.
647 dum nimium pugnax unius turba carinae
648 bnf8041.62 incumbit prono lateri vacuamque relinquit,
649 csg864.181 bbb45.15r qua caret hoste, ratem, congesto pondere puppis
650 versa cava texit pelagus nautasque carina,
651 bracchia nec licuit vasto iactare profundo
652 hab4112.27 r sed clauso periere mari. tunc unica diri
653 conspecta est leti facies, cum forte natantem
654 diversae rostris iuvenem fixere carinae.
655 discessit medium tam vastos pectus ad ictus,
656 nec prohibere valent obtritis ossibus artus
657 quo minus aera sonent; eliso ventre per ora
658 eiectat saniem permixtus viscere sanguis.
659 postquam inhibent remis puppes ac rostra reducunt,
660 deiectum in pelagus perfosso pectore corpus
661 vulneribus transmisit aquas. pars maxima turbae
662 naufraga iactatis morti obluctata lacertis
663 puppis ad auxilium sociae concurrit; at illis,
664 robora cum vetitis prensarent altius ulnis
665 nutaretque ratis populo peritura recepto,
666 ubk205.36 r bnf7900.67 r inpia turba super medios ferit ense lacertos.
667 bracchia linquentes Graia pendentia puppe
668 bnf10314.39 a manibus cecidere suis: non amplius undae
669 sustinuere graves in summo gurgite truncos.
670 iamque omni fusis nudato milite telisbav1684.20 v
671 bnf13045.34 invenit arma furor: remum contorsit in hostem
672 alter, at hi totum validis aplustre lacertis
673 avolsasque rotant expulso remige sedes.csg863.74
674 in pugnam fregere rates. sidentia pessum
675 corpora caesa tenent spoliantque cadavera ferro.
676 multi inopes teli iaculum letale revolsum
677 vulneribus traxere suis et viscera laeva
678 oppressere manu, validos dum praebeat ictus
679 bnf10315.36 sanguis et, hostilem cum torserit, exeat, hastam.
680 nulla tamen plures hoc edidit aequore clades
681 bnf8039.28 quam pelago diversa lues. nam pinguibus ignis
682 bav1683.19 r adfixus taedis et tecto sulpure vivax
683 csg864.182 spargitur; at faciles praebere alimenta carinae
684 nunc pice, nunc liquida rapuere incendia cera.
685 nec flammas superant undae, sparsisque per aequor
686 iam ratibus fragmenta ferus sibi vindicat ignis.
687 hic recipit fluctus, extinguat ut aequore flammas,
688 bnf8041.63 bav1685.21 r hi, ne mergantur, tabulis ardentibus haerent.
689 mille modos inter leti mors una timori est
690 qua coepere mori. nec cessat naufraga virtus:
691 tela legunt deiecta mari ratibusque ministrant
692 hab4112.27 v incertasque manus ictu languente per undas
693 bnf8040.42 exercent; nunc, rara datur si copia ferri,
694 utuntur pelago: saevus conplectitur hostem
695 hostis, et inplicitis gaudent subsidere membris
696 ubk205.36 v mergentesque mori. pugna fuit unus in illa
697 eximius Phoceus animam servare sub undis
698 scrutarique fretum, siquid mersisset harenis,
699 et nimis adfixos unci convellere morsus,
700 adductum quotiens non senserat anchora funem.
701 hic, ubi conprensum penitus deduxerat hostem,
702 victor et incolumis summas remeabat in undas;
703 sed, se per vacuos credit dum surgere fluctus,csg863.75
704 puppibus occurrit tandemque sub aequore mansit.
705 bav1683.19 v hi super hostiles iecerunt bracchia remos
706 et ratium tenuere fugam. non perdere letum
707 maxima cura fuit: multus sua vulnera puppi
708 adfixit moriens et rostris abstulit ictus.
709 stantem sublimi Tyrrhenum culmine prorae
710 Lygdamus excussa Balearis tortor habenae
711 glande petens solido fregit cava tempora plumbo.
712 sedibus expulsi, postquam cruor omnia rupit
713 vincula, procurrunt oculi; stat lumine rapto
714 attonitus mortisque illas putat esse tenebras.
715 at postquam membris sensit constare vigorem
716 'vos', ait 'o socii, sicut tormenta soletis,
717 csg864.183 me quoque mittendis rectum conponite telis.
718 egere quod superest animae, Tyrrhene, per omnis
719 bellorum casus. ingentem militis usum
720 hoc habet ex magna defunctum parte cadaver:
721 viventis feriere loco. ' sic fatus in hostem
722 caeca tela manu sed non tamen inrita mittit.
723 excipit haec iuvenis generosi sanguinis Argus
724 qua iam non medius descendit in ilia venter,
725 adiuvitque suo procumbens pondere ferrum.
726 ubk205.37 r stabat diversa victae iam parte carinae
727 infelix Argi genitor, non ille iuventaebnf10314.40bnf8041.64
728 tempore Phocaicis ulli cessurus in armis:bbb45.15v
729 victum aevo robur cecidit, fessusque senecta
730 exemplum, non miles erat; qui funere viso
731 saepe cadens longae senior per transtra carinaehab4112.28 r
732 pervenit ad puppim spirantisque invenit artus.
733 non lacrimae cecidere genis, non pectora tundit,csg863.76
734 distentis toto riguit sed corpore palmis.
735 nox subit atque oculos vastae obduxere tenebrae,
736 et miserum cernens agnoscere desinit Argum.
737 ille caput labens et iam languentia collabav1685.21 v
738 viso patre levat; vox faucis nulla solutas
739 prosequitur, tacito tantum petit oscula vultu
740 invitatque patris claudenda ad lumina dextram.
741 ut torpore senex caruit viresque cruentus
742 coepit habere dolor, 'non perdam tempora' dixit
743 'a saevis permissa deis, iugulumque senilem
744 confodiam. veniam misero concede parenti,
745 Arge, quod amplexus, extrema quod oscula fugi.
746 nondum destituit calidus tua vulnera sanguis,bnf10315.37bav1683.20 r
747 semianimisque iaces et adhuc potes esse superstes.'
748 sic fatus, quamvis capulum per viscera missi
749 polluerit gladii, tamen alta sub aequora tendit
750 praecipiti saltu: letum praecedere naticsg864.184bnf8040.43
751 festinantem animam morti non credidit uni.bnf13045.35
752 inclinant iam fata ducum, nec iam amplius anceps
753 belli casus erat. Graiae pars maxima classis
754 mergitur, ast aliae mutato remige puppes
755 victores vexere suos; navalia paucaeubk205.37 v
756 praecipiti tenuere fuga. quis in urbe parentum
757 fletus erat, quanti matrum per litora planctus!
758 coniunx saepe sui confusis vultibus unda
759 credidit ora viri Romanum amplexa cadaver,
760 accensisque rogis miseri de corpore trunco
761 certavere patres. at Brutus in aequore victorbnf7900.67 v
762 primus Caesareis pelagi decus addidit armis.

bav869.146

Lucanus, Bellum civile, II <<<     >>> IV
monumenta.ch > Lucanus > sectio 626 > sectio 514 > sectio 230 > sectio 157 > sectio 417 > bavPal.lat.1683.16 > bnf7900A.135 > sectio 728 > sectio 303 > sectio 658 > 25 > bnf6795.133 > 2 > bnf8040.18 > sectio 82 > 3

© 2006 - 2024 Monumenta Informatik